En toen was het stil…
Vijf dagen niet praten, lezen, schrijven, telefoneren. Geen internet, social media, muziek, tv, computer of wat voor afleiding dan ook. Ik heb net zo’n stilte retraite achter de rug. Tot mijn verbazing vroegen zoveel mensen naar mijn ervaringen, dat ik besloot ze meteen maar even op te schrijven (nu ik weer mag communiceren, yihaa!)
Vipassana
Deze vorm van meditatie is meer dan 2600 jaar oud en wordt inmiddels overal ter de wereld aangeboden. Ik wilde al heel lang zo’n retraite doen, maar meestal zijn ze tien dagen en zie die maar eens helemaal vrij te maken. Toen mijn ‘buurvrouw’ op Mallorca echter vertelde dat zij een vijf daagse retraite in haar prachtige huis organiseerde, (ofwel bij mij om de hoek), wist ik meteen: dit wil ik doen. Dat mijn 44e verjaardag midden in de retraite viel, en ik dus niet bereikbaar zou zijn, stoorde me eigenlijk niet. Toen ik negen jaar geleden aan Expeditie Robinson meedeed, vierde ik mijn 35e verjaardag in een grot in Maleisië, onbereikbaar voor iedereen. Dat heeft wel iets speciaals.
Ik was niet bang voor de stilte, in tegendeel, ik had er zin in. Ik ben vaak en graag alleen, dus wist dat dat niet de uitdaging zou zijn. Veel andere deelnemers waren daar trouwens wel bang voor, vertelden ze. Ik was benieuwd hoe het zou zijn om een paar dagen de ervaringen en inspiratie die ik opdoe niet meteen vast te leggen op foto’s, in mijn dagboekjes of te delen op social media. Een eerlijk gezegd voelde het ook wel als een uitdaging om vijf dagen lang alles te laten vallen waar ik mee bezig ben: de deadline van mijn boek, verbouwing van ons oude boerderijtje, vrienden die op bezoek kwamen etc.
Troebel water
Waarom zou je een stilte retraite doen? De Sri Lankaanse leraar legde het treffend uit. We douchen allemaal gemiddeld één keer per dag, poetsen onze tanden, gebruiken cosmetica en houden ons lichaam op allerlei andere manieren schoon. Maar wanneer maken we onze geest schoon? In onze cultuur is dat niet gebruikelijk.
Stel je voor, we worden allemaal geboren met een schone geest. Een flesje helder water. Doe daar steeds een schepje modder in voor onze opvoeding, school, relaties, werk en andere problemen/interacties/conditioneringen die we ondergaan. Schud een paar keer en je flesje water/geest is niet meer zo helder. Dat troebele water belemmert scherp zien. Hoe langer je het flesje laat staan, hoe meer de rotzooi bezinkt. Op die manier kan je weer helderder zien. Maar als we ‘rust’ nemen of op vakantie gaan, laten we onze geest niet rusten. In tegendeel, onze hersens zijn als een kudde wilde olifanten: ze rennen alle kanten op. We maken to-do lijstjes, halen problemen uit het verleden weer naar voren en maken ons zorgen over de toekomst. Kortom: we schudden ons flesje nog even flink door elkaar. Het resultaat: troebel water.
Tijdens een stilte meditatie laat je in feite alles bezinken. Omdat je leert/probeert niet te denken en helemaal in het moment te zijn, krijgt de modder kans om te bezinken. Het resultaat: rust en een heerlijk heldere en scherpe geest en blik.
Worsteling
Normaal gesproken als ik (heeeeeel af en toe) mediteer, dan laat ik beelden en gedachten komen, zonder ze te sturen of te volgen. Dat geeft rust en soms mooie beelden en inzichten. Vipassana leert je om aan niets te denken. Je moet enkel en alleen je ademhaling volgen en alles wat je af zou kunnen leiden (gedachten, geluiden, pijn in je knie, wat dan ook) benoemen (dat is een gedachte, dat is een geluid etc) en laten gaan. Dat was hard werk. Ongeveer zes uur per dag, verdeeld in ‘sittings’ van 45 minuten, moesten we hiermee aan de slag. Het was voor mij een worsteling. Constant werd ik afgeleid. Je adem volgen is saai. Ik vond er niets aan. Na 2,5 dag overwoog ik deze voor mij nogal basic vorm van mediteren op te geven, en liet mijn hersens even ‘proefdraaien’. Wow! Wat een heerlijke rustige en heldere geest had ik ineens! Dus ben ik nog maar even doorgegaan, zij het op een wat lager pitje…
Lessen
Een paar mooie lessen van de ‘guru’. Ze klinken enorm cliché, maar als je er een paar uur/dagen over nadenkt, zit er heel veel in… 😉
Mindfulness
Dit was waar ik vooral voor kwam. Ik wilde leren hoe ik meer in het moment kon zijn. Het antwoord was simpel: door alles met echte aandacht te doen. En maar één ding tegelijk. In het begin oefen je dat door alles heel langzaam en bewust te doen. Een slokje water nemen doe je bijvoorbeeld in slow motion.
Een oefening die we uren per dag deden was meditatief wandelen. Eerst zonder instructie. Ik merkte dat ik gewoon wandelen als referentie nam en probeerde langzamer te lopen. Dat kost extra moeite en al gauw merkte ik dat ik weer sneller ging lopen, zonder me daarvan bewust te zijn. Toen zette de leraar ons stil. Letterlijk. In gedachten gingen we ons hele lichaam langs, van top tot teen. Tegen de tijd dat je bij je benen aankomt, staan je spieren te trillen van het in evenwicht houden. Toen moesten we heel langzaam ons gewicht verplaatsen naar één been. Het andere kwam langzaam van de grond. Je moest het bewust verplaatsen en voelen welke spieren je gebruikt. Wanneer je je voet zachtjes op de grond plaatst, voel je de wind tussen je tenen door waaien en voel je de aarde en steentjes onder je voet. Heel langzaam verplaats je je gewicht dan naar dat been en het proces herhaalt zich.
Kortom: mindfulness is niet dat wat je altijd al doet een tandje lager doen. Het is vanuit het niets helemaal opnieuw opbouwen, met volle aandacht.
Door het auto ongeluk dat ik in november vorig jaar had, ondervond ik dat aan den lijve. Ik kon een tijdje bijna niets meer en moest daarna keuzes maken hoe ik mijn energie besteedde. Naarmate ik weer beter werd, was het heel verleidelijk om weer alles te proberen te doen wat ik daarvoor deed. Maar dan verloor ik de rust die ik probeerde op te bouwen. Deze mindfulness training was daar een mooie metafoor voor en aanvulling op.
Modder op je kleed
En dan, na vijf (of tien, of nog meer) dagen, voel je een rust die je zelden hebt gekend. Veel deelnemers zeggen dat ze zichzelf hebben gevonden en spreken van ‘life changing experiences’. Voor mij was het vooral een grote schoonmaak van mijn hoofd; het laten bezinken van de troebelheid in mijn waterflesje. En dan moet je weer ‘het gewone leven’ in. Met je werk, relaties, familie etc en de bijbehorende uitdagingen en stress. Het is alsof je tijdens de retraite een stuk stof prachtig wit hebt gewassen, dat meteen daarna weer in de modder wordt gedoopt. Doe je weer een meditatie, dan is het weer wit, en meteen daarna weer modderig.
Aanrader?
Het verhaal hierboven klinkt misschien alsof het nutteloos is (je kleed wordt toch weer vies; je flesje water toch weer geschud), maar het is heerlijk om voor heel even helder te kunnen zien. En te weten dat dat mogelijk is. Je referentie wordt gewoon even anders.
En je doucht toch ook iedere dag, terwijl je weet dat je weer vies wordt? Wat zou er gebeuren als je het douchen op zou geven omdat je toch niet schoon kunt blijven???
Ik was verbaasd en ontroerd door de heftige ervaringen die de andere deelnemers aan het eind vertelden. Wat een mooie mensen! Velen van hen waren intens dankbaar dat ze hun leven weer op de rit hadden gekregen.
Verwacht geen wonderen van zo’n retraite. Sterker nog: verwacht er helemaal niets van. Een van de (reeds bekende) dingen die je leert is dat het hebben van verwachtingen juist vaak voor teleurstellingen zorgt.
Een stilte meditatie is, wat mij betreft, een cadeautje voor je hoofd. En ik kon me dit jaar geen beter verjaardagscadeau voorstellen!
Meer info
Op internet zijn verschillende organisaties die Vipassana retraites bieden, bijvoorbeeld www.dhamma.org
Wil je een ‘laagdrempelige’ vijf daagse retraite met dezelfde leraar, en/of op dezelfde prachtige plek in Mallorca waar ik was? Check dan nirodharetreats